ผู้เข้าแข่งขันจะต้องพูดและแสดงความคิดสร้างสรรค์ของตนเองเกี่ยวกับโครงงานหรือสิ่งประดิษฐ์ทางวิทยาศาสตร์หรือเหตุการณ์รอบตัวที่สนใจ โดยสิ่งที่นำเสนอยังไม่จำเป็นต้องลงมือทำการทดลองจริง ไม่จำเป็นต้องเป็นสิ่งใหม่หรือนวัตกรรม เพียงแต่นำเสนอความคิดสร้างสร้างสรรค์ของตนให้สอดคล้องกับกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ตัวอย่างแนวทางการเริ่มต้นในหัวข้อที่สนใจ เช่น นักเรียนชั้น ป.1 คนหนึ่งสังเกตว่ามีอาหารชนิดหนึ่งที่วางในครัวแล้วมดขึ้นมากกว่าปกติ น้องจึงตั้งคำถามว่า ทำไมมดถึงขึ้นอาหารชนิดนี้มากผิดปกติ และตั้งสมมติฐานว่าในอาหารนี้มีส่วนผสม A B C หรือ D ที่ทำให้มดขึ้น น้อง ป.1 อาจจะนำเสนอแผนการทดลอง โดยเสนอแผนให้นำส่วนผสม A B C D ในอาหารแล้วแยกวางที่บริเวณในครัวที่มักจะพบมด และสังเกตว่ามดชอบขึ้นส่วนประกอบชนิดใดมากที่สุด แล้วสรุปว่ามดชอบขึ้นส่วนประกอบอาหารชนิดใด ประโยชน์ของโครงงานนี้คือ ถ้าไม่อยากให้มดขึ้นอาหารที่วางไว้ในครัวก็อาจหลีกเลี่ยงการใส่ส่วนผสมตัวนี้ หรือถ้าหาข้อมูลเพิ่มเติมไปอีกก็อาจหาได้ว่าส่วนประกอบนี้ทำมาจากอะไรแยกย่อยไปอีกซึ่งเป็นอาหารของสัตว์ประเภทมดได้ เป็นต้น โดยไม่ต้องลงมือทำจริง หากเป็นนักเรียนที่ระดับชั้นสูงขึ้น ก็อาจตั้งคำถามหรือมีหัวข้อโครงงานที่มีความซับซ้อนและระดับสูงขึ้นตามช่วงวัยและความสนใจของเยาวชนได้ โดยความคิดสร้างสรรค์ ความละเอียด ความสอดคล้องและความเหมาะสมของสิ่งที่ผู้สมัครพูดนำเสนอ จะถูกพิจารณาโดยมีหลักเกณฑ์ดังนี้